Analyse van sport-apps met expertpanel-benadering

Om te bepalen of sport-apps een toegevoegde waarde hebben in de begeleiding van recreatieve sporters, is het noodzakelijk te kijken of de kwaliteit van deze apps voldoende is en welke app-kenmerken hier het meest aan bijdragen. Dit artikel komt uit de printuitgave van Voeding Nu 1.

Individuele of niet-georganiseerde sporten zoals hardlopen, fietsen en wandelen zijn populair in Nederland. Onder de beoefenaars ervan vallen veel beginnende of minder ervaren sporters. Deze sporters hebben mogelijk een grotere kans te stoppen met sporten door een blessure of verlies aan motivatie, wat veroorzaakt kan worden door gebrek aan begeleiding en ondersteuning van een trainer. Om deze groep gemotiveerd en blessurevrij te houden, is begeleiding dus belangrijk. Sport-apps zouden hierbij kunnen helpen. Deze apps zijn ontzettend populair onder hardlopers, fietsers en wandelaars en kunnen recreatieve sporters ondersteunen, bijvoorbeeld door activiteiten te monitoren, doelen te stellen en eigen resultaten te vergelijken met anderen. De kwaliteit van sport-apps is al op verschillende manieren onderzocht. In diverse onderzoeken is met scorelijsten gekeken naar het design, de technische aspecten en aanwezigheid van gedragsveranderingstechnieken. Meestal worden hierin alle app-kenmerken als even belangrijk beschouwd en gescoord. Het is echter nog onduidelijk hoe de kwaliteit (gedefinieerd als een positieve invloed op deelname in recreatieve sporten) van hardloop-, fiets- en wandel-apps bepaald kan worden. Ook is het onbekend of sommige app-kenmerken belangrijker zijn dan andere. Op dit moment is er geen appscorelijst die kijkt naar zowel design, technische aspecten als gedragsveranderingstechnieken. Daarnaast is het perspectief van experts op dit thema nog niet eerder belicht.

Voor iedereen een app?!

In een recent onderzoek werden daarom experts bevraagd over belangrijke kenmerken voor de effectiviteit van sport-apps voor recreatieve sporten. Dit onderzoek werd uitgevoerd in het kader van het project ‘Voor iedereen een app?!’. Het doel van dit project was te bepalen welke sport-app past bij welk type gebruiker of professional, gebaseerd op hun doelen en wensen. Er werden twee type experts uitgenodigd: ten eerste werden experts benaderd met een weten- Analyse van sport-apps met expertpanel-benadering Motiverende feedback is voor iedereen belangrijk ONDERZOEK schappelijke achtergrond in ICT, service design en industrial design voor een technologie-expertpanel. Ten tweede werden experts voor een gezondheidswetenschappelijk expertpanel benaderd die een wetenschappelijke achtergrond in psychologie, gedrags-, gezondheids- of bewegingswetenschappen én onderzoeks- of professionele ervaring met sport-apps hadden. Het gezondheidswetenschappelijke expertpanel werd opgedeeld in twee subpanels (A en B).In de panels ontvingen de experts eerst een uitleg over de opzet van de sessie. De focus lag hierbij op hardloop-, fiets- en wandel-apps voor recreatieve sporters die starten met sporten of die als doel hebben om te blijven sporten. Na een voorstelronde werd verdere informatie gegeven over het doel van het project en het protocol. Vervolgens werd door de experts gezamenlijk het concept ‘effectiviteit van apps’ gedefinieerd, zodat alle experts hetzelfde doel voor ogen hadden.

De data die verkregen werden door de expertpanels werden verzameld aan de hand van de Nominal Group Technique (NGT). In drie rondes werd de experts gevraagd om effectieve app-kenmerken te benoemen en een ranglijst hiervan te maken. In afbeelding 1 is de opzet nader toegelicht. Op basis van de top 10’s van alle experts werd een lijst met belangrijke app-kenmerken opgesteld. Ook werd een kwalitatieve analyse uitgevoerd van de verzamelde gegevens.

Resultaten

Na het combineren van de top 10’s uit de drie panels, kwamen de onderzoekers tot 25 belangrijke app-kenmerken. In het technologie-expertpanel werden toegepaste feedback en feedforward (anticiperen op toekomstige doelen of gedrag) en plezier als meest belangrijk gescoord. Deze twee kenmerken en look & feel en flexibiliteit werden het vaakst genoemd. De experts uit het gezondheidswetenschappelijke expertpanel A scoorden instructieve en motiverende feedback en het monitoren van gegevens als meest belangrijk. Het vaakst werden genoemd: monitoren van gegevens, motiverende feedback, technisch goed werkend, de app op maat maken op de startsituatie van de sporter, plezier en gebruiksvriendelijkheid. In het gezondheidswetenschappelijke expert panel B werden als meest belangrijke kenmerken gescoord: motiverend/uitdagend, monitoren van gegevens en beoordeling en gebruik door andere sporters. Alle experts in dit subpanel vonden gebruiksvriendelijkheid en privacy belangrijk, maar vonden ook dat de app moet kunnen anticiperen op en bewust moet zijn van de omgeving waarin iemand zich bevindt.

Thema's

Uit de kwalitatieve analyse van de verschillende sessies kwamen vier overkoepelende thema’s naar voren.

1. Een combinatie van designkenmerken, technische aspecten en gedragsveranderingstechnieken is belangrijk voor de effectiviteit van apps. Deze bevinding sloot aan bij de expertise van de panels. Ook werd aangegeven dat specifieke kennis nodig is vanuit verschillende domeinen: ‘In principe valt dus sportkennis, motiverende werking en kwaliteit van de coaching onder toepasselijke feedback, naar gelang de beoogde toepassing.’

2. Uitgebreide feedback en tailoring (op maat maken) wordt geadviseerd. Verschillende feedback-opties werden voorgesteld, zoals motiverende en instructieve feedback. Tailoring kan op verschillende manieren, zoals op een coachende stijl, en op verschillende momenten worden toegepast. Een voorbeeld daarvan is tailoring op de startsituatie van de app-gebruiker of doorgaande tailoring gedurende het gebruik van de app. Een ander element van tailoring is flexibiliteit van de app - in welke mate kun je de app instellen en in welke mate ontwikkelt de app met je mee: ’Als je beter gaat hardlopen, moet de app mee-ontwikkelen, bijvoorbeeld andere schema’s geven.’ Een stap verder zou zijn dat de app kan anticiperen op de gebruiker: ’De app moet rekening houden met iemands context en met het feit dat het soms weleens anders gaat dan normaal.’

3. Een theoretische basis of evidence base is de standaard. Verschillende gedragsveranderingstechnieken werden genoemd, maar ook technische, medische en engagementtheorieën of -perspectieven. Daarnaast werd onderscheid gemaakt tussen een theoretische basis en een evidence base. Een app kan bijvoorbeeld gebaseerd zijn op een theoretisch model, maar toch niet evidence based zijn: ’Bijvoorbeeld het transtheoretische model. Dat is typisch een theoretische onderbouwing; als je echt gaat kijken naar de empirische evidentie dan is die niet zo goed.’

4. Basisvoorwaarden gerelateerd aan app-gebruik. Hierbij werd ten eerste gedacht aan de interactie, looks, design, toon en het imago van een app. Ten tweede werd gebruiksvriendelijkheid gezien als voorwaarde voor gebruik (stabiliteit, betrouwbaarheid en robuustheid van de app). Ten derde werd het functioneren zonder bugs als belangrijke voorwaarde gezien: ‘Doet de app wat je ervan verwacht en werken bepaalde functies goed.

Het moet allemaal niet te complex zijn en je moet niet te lang hoeven zoeken naar bepaalde functies.’

Conclusies

De resultaten laten zien dat experts uit verschillende velden een variëteit aan app-kenmerken (op gebied van design, technische aspecten en gedragsverandering) belangrijk vinden voor de effectiviteit van sport-apps. Deze resultaten kunnen helpen bij de ontwikkeling van een verbeterde app-scorelijst voor het bepalen van kwaliteit. Bij de interpretatie van de resultaten moet meegenomen worden dat het aantal deelnemende experts relatief laag was (elf) en dat een gelegenheidssteekproef geselecteerd is. Dit kan invloed gehad hebben op de generaliseerbaarheid van het onderzoek. Bovendien hebben de onderzoekers hierdoor mogelijk belangrijke perspectieven gemist. Aanbevelingen bij kwaliteitsonderzoek naar sport-apps zijn: • Zowel gedragsveranderingstechnieken, design als technische kenmerken scoren; • Beoordelen op theoretische basis of evidence based; • Gedetailleerde analyse maken van app-subkenmerken; • Scoren in hoeverre de app informeert over een verantwoorde en veilige sportdeelname; • Basisvoorwaarden zoals imago, gebruiksvriendelijkheid en bugs in de app scoren. Daarnaast is het advies aan ontwikkelaars van sport-app om samen te werken met experts uit verschillende domeinen, te letten op basisvoorwaarden en te zorgen voor een theoretische of evidence based grondslag.

Dallinga J, Janssen M, Van der Werf JE, Walravens R, Vos S & Deutekom M. Analysis of the Features Important for the Effectiveness of Physical Activity–Related Apps for Recreational Sports: Expert Panel Approach. JMIR mHealth and uHealth. 2018;6:6. DOI: 10.2196/mhealth.9459