Precies eten naar wat je lichaam nodig heeft. In een ideale wereld zou dat het geval zijn, maar in eerdere columns las je al dat onze eethoeveelheid ook wordt bepaald door heel andere zaken.
Eten is bij uitstek een sociale aangelegenheid. Ook jij hebt vast weleens meer gegeten dan je normaal zou doen toen je gezellig met vrienden aan tafel zat: onder het kletsen nam je achteloos nog een lekker stukje kaas. Het psychologische proces dat hier achter schuilgaat, heet sociale facilitatie.
Dit betekent dat we in gezelschap over het algemeen meer eten, soms wel tot 76% (1)! Gedragswetenschappers zijn er nog niet helemaal achter hoe dit precies komt. Een potentiële verklaring is dat samen eten vaak gezelliger is, daarmee langer duurt en je dus meer tijd hebt om te eten. Als je op dieet bent, is het goed om te weten dat sociale facilitatie roet in het eten kan gooien.
Sociaal eten, positief effect
Maar het fenomeen heeft ook potentie om een positief effect te hebben: bij doelgroepen die juist vaak te weinig eten, zoals ouderen in verpleeghuizen. Psychologische fenomenen zijn echter vaak complex. Zo eten we vooral meer in het bijzijn van vrienden en familie en is het effect van sociale facilitatie veel minder sterk bij vreemden (1). De vraag is dus of het effect heeft als je ouderen in verpleeghuizen simpelweg samen laat dineren.
Ondervoeding in ziekenhuizen
Onderzoeken die in Nederland worden uitgevoerd, geven gelukkig gehoor aan deze complexiteit. Om ondervoeding in verpleeghuizen tegen te gaan, worden er meerdere strategieën gecombineerd. Zo werden er in een onderzoek verschillende aanpassingen gedaan om bij het diner een meer ‘familieachtige’ setting te creëren. Dit ging van het vervangen van de plastic bekers door glazen, tot mee-etend in plaats van assisterend personeel. Deze setting ging het gewichtsverlies dat patiënten daar normaal hadden tegen (2). Ook in het onderzoek Genieten aan tafel werd de inzet van dit soort psychologische strategieën in verpleeghuizen uitgebreid bestudeerd (3).
Met oma aan tafel
Zo krijgen we een steeds verfijnder beeld van wat wel en niet werkt. Ook privé kun je er al mee aan de slag: het is natuurlijk een extra reden om eens wat vaker met opa en oma aan tafel te gaan!
Meer weten over sociale factoren op voedingsgedrag? Kom naar de bijeenkomst van Voeding Nu op 26 november, waar de auteur van deze column en psychologe Eva Vermeulen een workshop geeft.
Diëtisten werken vaak volgens de Schijf van Vijf, maar in hoeverre volstaan de klassieke richtlijnen nog? Welke nieuwe diagnose- en behandelmogelijkheden kunnen diëtisten, gewichtsconsulenten en leefstijlcoaches meenemen in hun adviezen?
Tijdens dit nieuwe jaarevenement van Voeding Nu op dinsdag 26 november 2019 bereiden we je voor op de toekomst van het voedingsadvies en de rol die diëtisten en andere voedingsdeskundigen hierin vervullen.
- Bekijk het programma
- Meld u direct aan
- Bronnen:
1. Herman CP. The social facilitation of eating. A review. Appetite, 2015;86:61-73.
2. De Graaf C, Kok FJ, & Van Staveren WA. Effect of family style mealtimes on quality of life, physical performance, and body weight of nursing home residents: cluster randomised controlled trial. Bmj, 2006;332(7551):1180-1184.
3. Zeinstra GG, Van Atten MN, Ziylan C, Boelsma E, Peppelenbos HW, & Den Brok P. Rapportage onderzoeksproject Genieten aan tafel: een toegepast onderzoek naar maaltijdbeleving in verpleeghuizen (No. 1483). Wageningen UR-Food & Biobased Research,2014.