MRI meet effect voeding in hersenen

Tekst: dr. Peter Joris

De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) voorspelt dat in het jaar 2050 meer dan twee miljard mensen 60 jaar of ouder zullen zijn. Deze mensen hebben vaak een sterk verhoogd risico op een verstoorde informatieverwerking in de hersenen (het cognitief functioneren), diabetes type 2, en hart- en vaatziekten. De Universiteit Maastricht voert binnen de vakgroep Voeding en Bewegingswetenschappen onderzoek uit naar de langere-termijn effecten van een gezonde leefstijl op de vaatfunctie in de hersenen.

Eerder onderzoek heeft duidelijk aangetoond dat een gezonde leefstijl positieve effecten heeft op het cognitief functioneren en bovendien beschermt tegen cognitieve stoornissen. De onderliggende mechanismen en lange-termijn effecten zijn echter grotendeels nog niet bekend. Het slechter functioneren van bloedvaten (dit noemen we de vaatfunctie) en een verminderde gevoeligheid voor het hormoon insuline (insulinegevoeligheid) spelen een belangrijke rol bij het ontstaan van deze leeftijdsgerelateerde aandoeningen.

Tijdens een eerder onderzoek, dat was ingebed bij het Top Instituut Food and Nutrition (TIFN) en hetgeen werd gefinancierd door NWO, werden oudere mannen gedurende acht weken getraind opdseen fietsergometer op de Universiteit (1). Hieruit bleek dat niet alleen de fysieke conditie van de deelnemers verbeterde, maar ook het functioneren van de bloedvaten in hun hersenen en het cognitief functioneren. Een gezonde leefstijl bestaat natuurlijk niet alleen uit voldoende beweging, maar ook uit gezonde voeding. Bij verschillende vervolgprojecten kijken we nu naar de langere-termijn effecten van voeding op de vaatfunctie in de hersenen van zowel gezonde volwassenen als ouderen met een verhoogd risico op een verstoord cognitief functioneren en dementie. De deelnemers worden in de metabole onderzoeksunit Maastricht (MRUM) en MRI-scanners bij het Maastrichtste onderzoeksinstituut Scannexus onderzocht om de verschillende gezondheidseffecten nauwkeurig in kaart te brengen.

Gecontroleerde interventiestudies worden uitgevoerd door verschillende onderzoekers van de onderzoeksgroep Physiology of Human Nutrition (PHuN) van de vakgroep Voeding en Beweginswetenschappen. In een eerste humane studie ontvangen deelnemers in willekeurige volgorde gedurende 16 weken dagelijks 67 gram sojanoten of geen sojanoten. Tussen de twee perioden zit een wash-out van acht weken. Niet-invasieve MRI-methoden worden gebruikt om de effecten van sojanoten op de doorbloeding van de hersenen te onderzoeken.

In een eerdere publicatie hebben we beschreven dat de doorbloeding van onze hersenen gebruikt kan worden als maat voor de gezondheid van onze bloedvaten. Bepaalde voedingsinterventies verbeteren de doorbloeding in specifieke hersenregio’s, hetgeen het cognitief functioneren positief beïnvloedt (2). In andere studies worden de langere-termijn effecten onderzocht van de dagelijkse inname van 60 gram gemengde noten (pistachenoten, cashewnoten, hazelfnoten en walnoten) en amandelen op de doorbloeding van de hersenen en het effect van insuline neusspray, hetgeen gebruikt kan worden om de insulinegevoeligheid van de hersenen in kaart te brengen. Effecten op het cognitief functioneren worden bepaald, terwijl ook naar andere vasculaire and metabole gezondheidsparameters wordt gekeken.

Deze onderzoeksprojecten leveren verder inzicht in de onderliggende mechanismen die verantwoordelijk zijn voor een verbetering van het cognitief functioneren door te focussen op de specifieke effecten van gezonde voeding op de vaatfunctie en insulinegevoeligheid in de hersenen. Verder wordt er in verschillende projecten samengewerkt met bedrijven waarin de effecten van voedingsproducten op de doorbloeding van de hersenen en het cognitief functioneren van ouderen wordt onderzocht. Deze onderzoeksresultaten kunnen een bijdrage leveren aan de ondersteuning van de huidige voedingsrichtlijnen en de ontwikkeling van specifieke voedingsproducten. Uiteindelijk hopen we met deze studies een bijdrage te leveren aan het concept healthy living, hetgeen positieve economische en sociale gevolgen kan hebben.