Standpunt Voedingscentrum | Nut en risico’s van voedingssupplementen

Vitamines en mineralen zijn nodig voor het behoud van een goede gezondheid en de preventie van chronische ziekten. Een gezond en gevarieerd voedingspatroon levert voor veel mensen voldoende van deze microvoedingsstoffen (1). Het slikken van een vitaminen/mineralensupplement geeft voor hen geen extra gezondheidsvoordeel (2).

Bepaalde groepen krijgen via de voeding niet van alle vitamines voldoende binnen. Zij krijgen van de Gezondheidsraad het advies om een supplement te gebruiken (3, 4). Het gaat om:
• Vitamine D voor jonge kinderen, zwangere vrouwen, ouderen, mensen met een getinte huid en mensen die structureel hun gezicht/huid bedekken waardoor ze weinig zonlicht op hun huid krijgen.
• Vitamine B12 voor mensen die veganistisch eten. Ook voor mensen die weinig dierlijke producten eten kan het nuttig zijn een vitamine B12 supplement te nemen.
• Vitamine K voor borst-gevoede zuigelingen tot 3 maanden.
• Foliumzuur voor zwangere vrouwen en vrouwen die zwanger willen worden.

Tijdens de zwangerschap is inname van voldoende jodium, calcium, ijzer en visvetzuren extra belangrijk. Als een zwangere deze voedingsstoffen langere tijd minder eet dan aanbevolen is het advies om hiervoor aanvullend supplementen te slikken (5). Voor ijzer wordt dit vastgesteld via bloedonderzoek.

Soms kan een multivitaminen-supplement zinvol zijn. Bij een energie-inname van minder dan 1.500 kcal per dag of een eenzijdig voedingspatroon kan de adequate voorziening van vitamines en mineralen in gevaar komen. Dit kan het geval zijn bij bijvoorbeeld ouderen die weinig eten of mensen die een extreem afvaldieet volgen.

Aan het gebruik van voedingssupplementen en ook supplementen met kruiden worden vaak gunstige gezondheidseffecten toegeschreven. Bijvoorbeeld dat ze de weerstand verhogen of eetlustremmend werken. Deze claims zijn vaak onvoldoende wetenschappelijk onderbouwd. Dit geldt zeker ook voor claims “in afwachting van goedkeuring”. Deze worden nu gedoogd in afwachting van de beoordeling door de Europese voedselveiligheidsautoriteit EFSA. Welke claims gehanteerd mogen worden is vastgelegd in Europese wetgeving en te vinden in de database van de Keuringsraad (6).

Een langdurig te hoge inname van vitamine A, D, E, B6, nicotinezuur, foliumzuur, calcium, magnesium, jodium, koper, selenium en zink kan schadelijk zijn voor de gezondheid. EFSA heeft daarom voor deze microvoedingsstoffen aanvaardbare bovengrenzen van inname opgesteld (7).
Overdosering komt vrijwel altijd door gebruik van hoog gedoseerde supplementen. Het advies voor de consument is dan ook om niet meer te nemen dan de door de Gezondheidsraad aanbevolen dagelijkse hoeveelheid. Voor zwangeren geldt daarnaast het advies om geen supplement te slikken met vitamine A (retinol).
Ook kruidenpreparaten kunnen schadelijk zijn voor de gezondheid. Zij kunnen hoge concentraties plantengifstoffen of zware metalen bevatten. Bepaalde kruidenpreparaten kunnen de werking van medicijnen beïnvloeden (8).

Zo’n 43% van de volwassen slikt een voedingssupplement (9). Maar de suppletieadviezen voor specifieke doelgroepen worden niet altijd goed opgevolgd. Bijvoorbeeld maar 25% van de mannen ouder dan 70 jaar neemt een vitamine D supplement (9). Bij volwassenen met een niet-westerse achtergrond ligt dit tussen de 6 en 21% (4). Hier valt nog veel winst te behalen.
Kortom: Specifieke groepen hebben baat bij supplementen. Voor velen is het niet nodig. Ook kunnen supplementen schadelijk zijn bij verkeerd gebruik.