Standpunt Voedingscentrum | Factsheet: invloed van opvoeding op eetgedrag van kinderen

9 mei 2022 dr. Sophie E. van der Krieken dr. Iris Groenenberg

Al van jongs af aan krijgen kinderen allerlei eetgewoonten aangeleerd, zoals samen aan tafel en de televisie uit tijdens het eten. Vaak nemen kinderen deze gewoonten mee als ze volwassen worden. Opvoeders spelen dus een cruciale rol in het aanleren van gezonde of juist ongezonde eetgewoonten. Het Voedingscentrum presenteert daarom een herziene factsheet over de effecten van opvoeding op het eetgedrag van kinderen. Handig voor professionals die ouders adviseren op het gebied van een gezonde eetopvoeding.

Als ouders van jonge kinderen weten de auteurs van dit artikel maar al te goed dat de eetopvoeding een uitdaging kan zijn. Zo heeft Iris een zoontje die op jonge leeftijd geen nieuwe dingen wilde proeven. Haar jongere dochtertje ging dit gedrag kopiëren. Juist doordat ze vanuit haar professionele achtergrond weet hoe belangrijk proeven is in die eerste jaren, raakte de sfeer aan tafel soms gespannen. Hoe je als ouder met dit soort situaties omgaat is onder andere afhankelijk van je opvoedstijl.

De eetopvoeding

Ouders kunnen het eetgedrag van hun kind beïnvloeden door de eetopvoeding [1]. Binnen de eetopvoeding gaat de ‘opvoedstijl’ over hóe ouders hun kind opvoeden. De ‘voedingspraktijken’ verwijzen naar wát ouders doen met betrekking tot het eetgedrag van hun kind. In dit standpunt geven we bij wijze van sneak preview alvast een inkijkje in de opvoedstijlen die uitgebreid beschreven worden in de factsheet.

Er zijn vier opvoedstijlen [2].
1. Autoritaire ouders vinden gehoorzaamheid belangrijk. Ze verplichten het kind bijvoorbeeld het bord leeg te eten. Deze opvoedstijl wordt met ongunstig eetgedrag in verband gebracht, zoals een lagere groente- en fruitconsumptie.

2. Toegevende ouders proberen zich op een niet straffende, accepterende en bevestigende manier te gedragen richting het kind. Dit kan ook omschreven worden als ‘het kind laten eten wat het wil’. Deze opvoedstijl houdt verband met meer frisdrankconsumptie, het eten van meer snoep en minder groenten.

3. Verwaarlozende ouders hebben lage verwachtingen van zelfcontrole van het kind en tonen weinig gevoeligheid. Deze opvoedstijl hangt samen met een hogere BMI bij kinderen.

4. Gezaghebbende ouders verwachten zelfcontrole van het kind maar zijn ook gevoelig en betrokken. Regels over gezonde voedselinname, bijvoorbeeld het iedere keer proeven van eten, worden gecombineerd met warmte en betrokkenheid. Deze opvoedstijl draagt bij aan de ontwikkeling van gezonde eetgewoonten.

Eetopvoeding in het gezin

De precieze werking van de eetopvoeding is complex. Verschillende factoren spelen een rol. Er is wisselwerking tussen de ouder, het kind en het gezin. Zo kunnen vaders en moeders op een andere manier de eetopvoeding vormgeven. Ook kunnen andere kenmerken een rol spelen, zoals de sociaaleconomische positie, migratieachtergrond van het gezin, en geslacht en leeftijd van het kind.

Adviezen voor ouders

Het bevorderen van een gezaghebbende opvoedstijl kan waardevol zijn bij overgewichtpreventie en -behandeling [3]. Tips zijn: geen eten verbieden maar wel grenzen stellen, zelf het goede voorbeeld geven, gezond eten in huis toegankelijk maken, niet straffen of belonen met eten en niet verplichten het bord leeg te eten.
Hoe Iris haar opvoedissue uiteindelijk heeft opgelost? Elke keer als haar zoontje iets onbekend/onbeminds proefde kreeg hij een complimentje en mocht hij een sticker plakken. En dat werkte. De sfeer werd weer ontspannen en inmiddels is hij geen avontuurlijke eter, maar ook zeker geen zeurpiet meer.

Meer lezen?
Factsheet: 'Invloed van opvoeding op eetgedrag kinderen. Adviezen voor ouders', is te vinden op: www.voedingscentrum.nl/opvoeden

Referenties:

[1] Larsen, J.K., et al., How parental dietary behavior and food parenting practices affect children’s dietary behavior. Interacting sources of influence? Appetite, 2015. 89: p. 246-57.
[2] Kiefner-Burmeister, A. and Hinman, N., The role of General Parenting Style in Child Diet and Obesity Risk. Curr Nutr Rep, 2020. 9(1): p. 14-30.
[3] Gerards, S.M., et al., Interventions addressing general parenting to prevent or treat childhood obesity. Int J Pediatr Obes, 2011. 6(2-2): p. e28-45.

Altijd op de hoogte blijven?