In de supermarkt staan steeds meer innovatieve producten waarin groente is verwerkt. Zo zijn er broden waarin een deel van het meel is vervangen door groente. Daardoor krijgen ze een gezond(er) imago. Zijn deze producten gezond en hoe worden ze beoordeeld volgens de criteria van de Schijf van Vijf?
De onderzoeken naar gezondheidseffecten van groente die door de Gezondheidsraad zijn geëvalueerd en waarop de richtlijn voor de hoeveelheid groente is gebaseerd, zijn onderzoeken waarin groente in onbewerkte of minimaal bewerkte vorm zijn geconsumeerd. Producten waarin groente als ingrediënt zijn verwerkt - groente-innovaties - zijn hierin niet meegenomen. Het is dus niet duidelijk of groenten verwerkt in een product, zoals in een pizzabodem of pitabroodje, leiden tot vergelijkbare gunstige gezondheidseffecten als groente in onbewerkte of minimaal bewerkte vorm. De groente levert wel voedingswaarde. De hoeveelheid vezels, vitamines en mineralen uit de groentepuree tellen wel mee voor de inname van deze voedingstoffen. Zo draagt een pitabroodje met wortelpuree wel bij aan de inname van beta-caroteen.
Groente-innovaties
Groente-innovaties kunnen qua samenstelling gezonder zijn dan een vergelijkbaar product, als een minder gezond ingrediënt vervangen wordt door groente. Bijvoorbeeld: een snack met een groentevulling kan minder verzadigd vet bevatten dan een saucijzenbroodje. Maar dit betekent niet dat een groente-innovatie altijd een gezondere keuze binnen de Schijf van Vijf is. Groente-innovaties zijn over het algemeen samengestelde producten. Ze bestaan uit twee of meer producten uit verschillende productgroepen, bijvoorbeeld uit brood en groente. Bestaat het product voor meer dan 70% uit een bepaalde groep, dan wordt het beoordeeld volgens de Schijf van Vijf-criteria van die productgroep, bijvoorbeeld als een product voor 75% uit brood bestaat en voor 25% uit groente. Stel, het product bestaat voor 45% uit groente en 55% uit brood, dan wordt het brooddeel beoordeeld volgens de criteria voor productgroep brood en het groentedeel beoordeeld volgens de criteria voor productgroep groente.
Gezondheidswinst of niet?
Veel van de groente-innovaties bevatten, naast groente, ingrediënten die niet in de Schijf van Vijf staan, zoals wit meel of bladerdeeg. In pitabroodjes en pizzabodems is een deel van het witte meel vervangen door groente. Het brooddeel van deze producten voldoet niet aan de criteria voor brood en daarom staan ze niet in de Schijf van Vijf. Volkorenbrood waarvan een deel van het volkorenmeel is vervangen door bijvoorbeeld wortelpuree, bevat minder vezel dan volkorenbrood. Wortel bevat namelijk minder vezel dan volkorenmeel. Hierdoor voldoet het brood niet aan de criteria voor brood en het staat dus niet in de Schijf van Vijf.
Bekijk je de verschillende componenten van het brood apart en beoordeel je het brooddeel met de criteria van brood en wortel volgens de criteria voor groente, dan bevat het brood als geheel te veel zout. Aangezien het eten van volkoren leidt tot gezondheidswinst, is het de vraag of het een productverbetering is om een deel van het volkorenbrood te vervangen door een product uit een andere voedingsmiddelengroep (groente). Plakjes komkommer of radijs op je volkorenbrood gaat niet ten koste van de hoeveelheid volkorenbrood en geeft je groente in de vorm waarvan we weten dat het gezondheidswinst oplevert.
Advies
We adviseren om vooral verse groente of groente uit de diepvries te eten. Behalve bij de warme maaltijd, kun je ook groente eten bij de lunch, op je brood of als snack tussendoor. Wil je toch een keer een pitabroodje of een snack eten, vergelijk dan de voedingswaarden en kies voor het product met minder verzadigd vet en zout. Dit kan bijvoorbeeld een snack of pizza zijn waarin bewerkt vlees is vervangen door groente.
Jaarcongres Voeding Nu
Wil je meer weten over gezonde productinnovatie? Tijdens het Jaarcongres Voeding Nu op 26 november geeft Gera van den Bergh van de Haagse Hogeschool voor Voeding en Diëtetiek een uitgebreide workshop over wat er allemaal komt kijken bij het maken van een gezond product. Zelf aan de slag dus. Kijk in het programma voor de inhoud.
Referenties
Brink L, et al. Richtlijnen Schijf van Vijf. Stichting Voedingscentrum Nederland, Den Haag. 2018, 5de druk. Olthuis L. Zo gezond is dat nieuwe groentebrood van Albert Heijn. De Volkskrant, 1 april 2019 .