‘Voor duurzaamheid suikers niet helemaal uitsluiten’

9 augustus 2022 Heleen van der Male

Foto: Pixabay

Ons voedingspatroon is niet optimaal. Het voldoet niet aan de richtlijnen voor gezonde voeding. Lisanne de Weert van Blonk Consultants onderzocht of er nog plaats is voor toegevoegde en vrije suikers in een gezond en duurzaam voedingspatroon. Conclusie: die is er, al ligt de hoeveelheid in de meeste gevallen iets lager dan in het huidige dieet.

De huidige voedselconsumptie is niet alleen niet goed voor onze gezondheid, ze is bovendien verantwoordelijk voor een groot deel van de totale hoeveelheid broeikasgas die wereldwijd wordt uitgestoten. “Een van de grote uitdagingen waar we met zijn allen voor staan, is de opwarming van de aarde te beperken tot anderhalve graad. Verandering van onze voedselproductie en -consumptie kan daar een belangrijke bijdrage aan leveren. De productie van voedsel is immers verantwoordelijk voor 30 procent van de totale uitstoot van broeikasgassen”, zegt Lisanne de Weert. Zij is consultant bij adviesbureau Blonk. Blonk is gespecialiseerd in het kwantificeren van milieuvraagstukken voor bedrijven in de agri- en foodsector, maar voert bijvoorbeeld ook opdrachten uit voor het Voedingscentrum. “Daarmee willen we bijdragen aan de transitie naar een meer duurzaam voedselsysteem”, licht De Weert toe.

Toegevoegde suikers

“Een aanpassing van ons huidige voedingspatroon lijkt dus noodzakelijk om de klimaatdoelstellingen te halen”, gaat De Weert verder. “In dit kader hebben we onlangs onderzoek gedaan naar wat er zou moeten veranderen aan ons huidige eetpatroon. Daar zijn al veel studies over, maar de rol van toegevoegde en vrije suikers is daarin nooit expliciet nagegaan. In eerdere onderzoeken is altijd een ‘stop’ gezet op deze suikers, wordt doorgeborduurd op conclusies uit andere studies of worden resultaten voor suikers niet specifiek beschreven of onderzocht. Onze belangrijkste onderzoeksvraag was daarom wat de ruimte is voor vrije en toegevoegde suikers in duurzame en gezonde voedingspatronen.”

Baseline-dieet

“Om die vraag te kunnen beantwoorden, hebben we eerst de huidige, gemiddelde inname van 216 voedingsmiddelen vastgesteld, op basis van gegevens uit de Voedselconsumptiepeiling 2012-2016 (VCP): het baseline-dieet. Dit hebben we vervolgens geoptimaliseerd, zodat het zowel voldeed aan de gewenste maximale carbon footprint als aan de dietary reference values (DRV’s) gebaseerd op de aanbevelingen van de Gezondheidsraad, met uitzondering van het advies om minder suikerhoudende dranken in te nemen”, legt De Weert uit. Dat betekent volgens haar een halvering van de huidige carbon footprint, in lijn met het IPCC-rapport (Global Warming van 1,5 °C).

Start-diëten

“Omdat we wilden weten wat de ruimte voor vrije en toegevoegde suikers is in een duurzaam en gezond voedingspatroon, hebben we met behulp van het Optimeal®-programma drie ‘start-diëten’ samengesteld met verschillende, vastgestelde hoeveelheden toegevoegde suikers. Alle drie de diëten voldoen aan de DRV’s van de Gezondheidsraad, maar de calorieën worden respectievelijk voor 5, 11 en 15% uit toegevoegde suikers gehaald. Deze percentages zijn gebaseerd op de huidige, gemiddelde inname (11%) van toegevoegd suiker volgens de VCP. De 5 en 15% vallen binnen de reële bandbreedte waarin de suikerinname kan variëren. Van deze drie startdiëten is de carbon footprint berekend.”

VNU 4-22 Suikers tabel 1

Gezond en duurzaam

“Vervolgens hebben we deze start-diëten geoptimaliseerd voor de carbon footprint en gekeken hoeveel ruimte er dan nog is voor toegevoegde en vrije suikers. We hebben geconcludeerd dat een matig gebruik van toegevoegde en vrije suikers wel degelijk in een gezond en duurzaam voedingspatroon past. Bij een hoge inname van toegevoegde suikers (15% van de calorie-inname = 80g/dag) zou, bij optimalisatie voor een maximale klimaatopwarming van 1,5 graad, idealiter de suikerinname met 28% moeten verminderen. Bij een gemiddelde hoeveelheid toegevoegde suikers (11% van de calorie-inname = 60g/dag) zou dat een vermindering van 18% moeten zijn. De opvallendste bevinding is dat bij een voedingspatroon met een zeer laag gehalte aan toegevoegde suikers (5% van de calorie-inname = 27g/dag) de suikerinname met 34% zou moeten stijgen wil de carbon footprint overeenkomen met de IPCC-doelstellingen. Overigens, wat voor toegevoegde suikers geldt, geldt ook voor vrije suikers. Alleen zijn van deze laatste de hoeveelheden altijd wat groter.’ (zie tabel 1.)

“We zeggen op basis van deze onderzoeksuitkomsten natuurlijk niet dat iedereen meer suiker moet gaan eten, maar toegevoegde of vrije suikers helemaal uitsluiten is dus ook geen goed idee. Dat komt doordat suiker een heel lage footprint heeft, terwijl het toch calorieën levert. Bovendien willen we de veranderingen in het dieet zo minimaal mogelijk houden en dan is een reductie van toegevoegde suikers niet de eerste stap.”

Andere milieu-indicatoren

Duurzaamheid wordt niet alleen gedefinieerd door de hoeveelheid CO2 die vrijkomt bij de productie van voedsel. De Weert: “Het mooie is dat wanneer je de broeikasgasbeperking (BKG-beperking) doorvoert in de voorgestelde start-diëten, dat ook een gunstig effect heeft op andere milieu-indicatoren. De BKG-beperking is bevorderlijk voor onder meer de biodiversiteit en het landgebruik en gaat verzuring en vermesting van zee- en zoetwater tegen. Alleen bij het waterverbruik is geen verbetering te zien. Dat komt waarschijnlijk doordat er bij de teelt van specifieke gewassen, waarvan de consumptie in de geoptimaliseerde diëten stijgt - zoals citrusfruit en noten - vaak meer geïrrigeerd moet worden. En natuurlijk bepaalt ook niet alleen de hoeveelheid suikers hoe duurzaam een voedingspatroon is. Andere voedselgroepen spelen een veel belangrijker rol. Wanneer je een voedingspatroon optimaliseert voor de carbon footprint, is onder meer de vermindering van de inname van vlees (met name rundvlees) en zuivel (met name kaas) cruciaal. Dit gaat hand in hand met een toename van plantaardige eiwitbronnen in het dieet, zoals peulvruchten.’ (zie tabel 2.) Dit onderzoek is uitgevoerd in opdracht van Cosun Beet Company. De opdrachtgever heeft geen invloed gehad op het onderzoek of de uitkomsten ervan.

Optimeal®

De Weert: “Het belangrijkste hulpmiddel dat we gebruikt hebben voor de optimalisatie van het baseline-dieet is Optimeal®. Dat is optimalisatiesoftware die ontwikkeld is binnen ons bedrijf. In het programma worden de variabelen ingevoerd, in dit geval de 216 voedingsmiddelen uit de VCP, en bepaalde voorwaarden, zoals de gewenste innamehoeveelheid van nutriënten en dus ook de gewenste carbon footprint. De software gaat vervolgens alle mogelijkheden langs waarop je aan die voorwaarden kunt voldoen. Er komen dan honderden optionele diëten uit, wat natuurlijk niet erg praktisch is. Die hoeveelheid wordt daarom teruggebracht. Dat gebeurt door de uitkomsten te vergelijken met het baseline-dieet: hoe minder het voorgestelde voedingspatroon verschilt van het huidige, hoe beter. Dat is een zinvol criterium, omdat een ‘nieuw’ voedingspatroon in de praktijk gemakkelijker in te voeren en vol te houden is als het zo min mogelijk verschilt van het normale eetpatroon.”

VNU 4-22 Suikers tabel 2

Lees hier het volledige rapport Added and free sugars in the context of nutritious and sustainable diets. 

Altijd op de hoogte blijven?