Vanwege corona hadden we bij het RIVM twee jaar grotendeels thuisgewerkt. Ondertussen waren diverse collega’s in stilte met pensioen gegaan. Hierover ging het gesprek bij de koffieautomaat. En toen vroeg iemand: ‘Hoe lang moet jij nog?’. Bam. Ik werk al ruim dertig jaar bij het RIVM maar het was nog nooit bij me opgekomen om na te denken over mijn werk in termen van ‘hoe lang ik nog moet’. Wel gaf deze vraag aanleiding tot reflectie. Zoals over waar ik tot nu toe aan (mee)gewerkt heb en vooral ook over hoe verder.
In de beginfase van mijn loopbaan was ondersteuning van het voedingsbeleid voor het RIVM een nieuw onderwerp. Daarna kwamen daar de voedselconsumptiepeilingen bij, het in kaart brengen van het voedingspatroon van de Nederlandse bevolking. Met modelleren lieten we zien hoeveel gezondheidsverlies er optrad omdat het voedingspatroon niet optimaal was.
In de volgende fase kwamen daar activiteiten bij om concrete beleidsmaatregelen te ondersteunen. Voorbeelden hiervan zijn: informatievoorziening ten bate van de voedingsvoorlichting, het monitoren van de voortgang in het verlagen van de gehaltes van verzadigd vet, zout en suiker in voedingsmiddelen, het nagaan tot welke niveaus voedingsmiddelen veilig verrijkt konden worden met mineralen en vitamines, het ontwikkelen van criteria voor productverbetering en productlogo’s en onderzoek naar de suikertaks van gezoete dranken.
Het blijkt steeds duidelijker dat individuele maatregelen slechts beperkt in staat zijn om voedingsgedrag te veranderen. Een systeembenadering lijkt nodig met veranderingen in de fysieke, de sociaal-culturele en de informatie-voedselomgeving, het aanbod van voedingsmiddelen en hun prijzen. Hierbij moet rekening gehouden worden met factoren die deze aspecten van de voedselomgeving beïnvloeden en hun complexe onderlinge relaties. Veranderingen in het voedselsysteem kunnen leiden tot grote winst voor de volksgezondheid, maar ook voor het milieu en het klimaat. Dat betekent dat we voor het geven van goed advies voor het voedingsbeleid, integraal moeten denken.
Integraal voedingsbeleid ondersteunen vraagt om methoden die hierbij passen. Voor enkele methoden wil ik de komende jaren de toegevoegde waarde onderzoeken. Een voorbeeld hiervan is: ‘agent based modelling’. Dat is een manier van modelleren die past bij systeemdenken. Deze modellen simuleren individuele consumenten, voedselaanbieders of andere actoren. Zij hebben invloed op elkaar, interacteren met de voedselomgeving en kunnen zich aanpassen aan deze interacties. Met deze modellen kunnen effecten van beleidsmaatregelen worden geschat als onderdeel van het complexe voedselsysteem.
Voor onderzoek aan het voedselsysteem is ook veel data nodig en het is niet haalbaar om deze allemaal specifiek te verzamelen. Daarom wil ik de meerwaarde van Data Science verkennen om meer te doen met data die al voor allerlei andere doeleinden gegeneerd wordt. Deze data combineren en analyseren leidt hopelijk tot nieuwe inzichten en beter toegerust advies voor het voedingsbeleid. Nieuwe methoden leren, samen met collega’s van andere disciplines geeft me energie. Ik ben dan ook blij dat ik nog wat jaren ‘mag’!
Hoe lang mag jij nog? En wat drijft jou? Laten we het daar over hebben als we elkaar weerzien bij de koffieautomaat.
Marga Ocké
Senior voedingskundige bij de afdeling Voeding en Gezondheid van het RIVM en één dag per week gedetacheerd bij de leerstoel Global Nutrition van Wageningen Universiteit.
Redactieadviesraad
De redactie van Voeding Nu wordt ondersteund door de Redactieadviesraad. Deze bestaat uit wetenschappers, diëtisten en andere voedingsdeskundigen. Om de beurt presenteren zij zich hier.