Miljoenen suikerbieten razen tijdens de zogenoemde campagnetijd de suikerfabriek in Dinteloord binnen. Honderdduizenden kilo’s suiker komen er aan de andere kant uit. Het grootste product van de bieten is suiker, maar de biet wordt ook gebruikt voor de winning van plantaardig eiwit, veevoer en biogas.
Op uitnodiging van Suiker Unie nam Voeding Nu maandag 4 november deel aan een rondleiding door de suikerfabriek in Dinteloord. Deze ging vooraf door een lezing van Andries Olie, CSR en Communicatie manager en Paul Mesters (CEO), beiden van Suiker Unie. Daarbij gingen zij ook in op voedingskundige aspecten van suiker en de berichtgeving erover in de media.
Suiker onder vuur
Suiker ligt voedingskundig vaak onder vuur, want wie suiker zegt, oogst al snel de kritiek van bijvoorbeeld Foodwatch en Radar: ‘Suiker is toch nergens goed voor’. Maar niet alleen deze partijen veroordelen suiker. Ook het nieuwste trendonderzoek van Innova Market Insights dat wereldwijd in kaart brengt welke voedingstrends er zijn, op basis van marktonderzoek, constateert dat suiker wereldwijd gedemoniseerd wordt, door consumenten en daardoor ook door bedrijven vermeden wordt. En dan is er nog de landelijke campagne van het Diabetes Fonds over de Suikermaxdag, waarin opgeroepen wordt een petitie te ondertekenen tegen onder andere supermarkten die met lage prijzen voor suikerrijke dranken stunten.
Praten over de inhoud
Geen makkelijke tijd voor Suiker Unie, grote producent van suiker die levert aan diverse voedingsmiddelenbedrijven. Andries Olie ziet de kritiek, maar stelt vraagtekens bij de manier waarop de discussie wordt gevoerd. ‘Als je kijkt naar de beschuldigingen van Radar en Foodwatch, dan zien we dat er niet inhoudelijk over suiker wordt gesproken. Ze brengen bijvoorbeeld ter sprake dat wij een congres over koolhydraten hebben gesponsord, wat ook zo is, maar het gaat niet over de inhoud, alleen over wie het organiseerde en mede financierde. Ja dat laatste deden wij, maar op dat congres kwamen ook sterke critici van suiker aan het woord, medici en wetenschappers. Hierover zie je niets terug. Als Suiker Unie hebben wij ook een reactie mogen gegeven op vragen van Radar voor hun uitzending, maar deze is compleet genegeerd. Onze rol wordt zo wel heel eenzijdig belicht. Wij willen graag over de inhoud communiceren.’
Olie voegt toe dat congressen over voeding financieel worden gesteund vanwege de enorme hoeveelheid onzin die over suiker beschikbaar is. ‘Suiker is gif, suiker is 8x verslavender dan cocaïne’, dat soort, zegt hij. ‘Daarom vinden wij het belangrijk dat wetenschappers en andere echte experts een podium krijgen.’
Genuanceerd beeld
Vanuit wetenschappelijk oogpunt hebben Olie en Mesters vraagtekens bij het Eat-lancet-rapport voor wat betreft suiker. Hierin wordt opgeroepen de wereldsuikerconsumptie met vijftig procent te verlagen. ‘Laat voorop staan dat te veel suiker ongezond is. Maar de aanbeveling die wordt gedaan, is gericht op een energie-inname lager dan 5 procent toegevoegde suikers per dag’, zegt Olie. ‘En de onderbouwing daarvoor richt zich niet op duurzaamheid (want suiker is per kcal juist erg duurzaam en dat komt ook in het rapport naar voren), maar alleen op gezondheid.’
Duurzame calorieën
‘Begrijpelijk dat ze in het rapport gezondheid meenemen, want een duurzaam voedingspatroon moet ook gezond zijn, maar waarom dan 5 en niet 10en%? De makers verwijzen naar het WHO-rapport, maar de WHO zegt zelf dat hun aanbeveling van <5 en% vrije suikers gebaseerd is op zeer lage bewijslast en zich richt op het voorkomen van tandcariës. Het is daarnaast een ‘conditionele’ richtlijn. De WHO heeft een sterke aanbeveling, gebaseerd op matige bewijslast en ook ter voorkoming van tandcariës, van <10 en% suikers. De Amerikaanse overheid adviseert daarnaast ook maximaal 10 en% toegevoegd suiker (Nederland en de EU hebben geen maximale aanbeveling). Met maximaal 10 en% toegevoegd suiker kun je prima gezond eten en de voor het klimaat relatief duurzame calorieën kunnen we goed gebruiken als we richting de 10 miljard mensen gaan in 2050.’
Olie pleit dan ook voor meer nuance in de discussie. ‘Iedereen weet dat te veel suiker in de voeding niet goed is’, herhaalt hij. ‘Dat propageren wij ook niet, maar de demonisering in de discussie gaat wel erg ver.’
Positieve aspecten
Positievere verhalen over suiker kan Olie vertellen als het om duurzaamheid gaat. ‘We gebruiken alles van de suikerbiet, niets gaat verloren’, zegt hij. Het deel van de bieten dat niet verwerkt wordt tot suiker of stroop gaat onder andere naar veevoer of wordt vergist tot biogas. En recent opende Suiker Unie een demoplant waar hoogwaardig plantaardig eiwit uit bietenblad wordt gewonnen. ‘Het gaat nog om een proefproject, maar we zijn de labfase voorbij’, zegt Olie. Het gaat hierin om de winning van het zogenoemde, functioneel eiwit RuBisCo dat ter vervanging van kippenei-eiwit kan dienen. Het komt 1-2% in bietenblad voor.
‘De eerste honderden kilo’s zijn gewonnen’, licht Olie toe. ‘Het heeft volgens ons een enorme potentie omdat RuBisCo een PDCAAS heeft die gelijk staat aan die van dierlijk eiwit. Als je ervan uitgaat dat mensen gemiddeld 56 gram eiwit per dag nodig hebben (0,8 gram per kg lichaamsgewicht) dan zouden we als Suiker Unie met onze 80.000 hectaren suikerbieten potentieel in de eiwitbehoefte van heel veel mensen kunnen voorzien, wat dan prachtig inspeelt op de behoefte aan een meer plantaardig voedingspatroon.’
Bleken van suiker?
Op het terrein van Suiker Unie is te zien hoe de vrachtwagens suikerbieten blijven aanvoeren. Na monstername gaan ze via een lopende band de fabriek in die deze dagen continu draait. Na gewassen te zijn worden de bieten in reepjes gesneden en verhit, waarna uit de biet sap met suiker wordt gewonnen. ‘De behandeling van de bietenpulp met kalk in een oven is de belangrijkste eerste zuivering’, licht Mesters toe. ‘Het is niet zo dat de bieten of de suiker wordt gebleekt, wat veel mensen denken. Wit is de echte kleur van pure suiker.’
Aan het einde van de fabriek wordt het gezuiverde sap gekookt en wordt een kristallisatieproces op gang gebracht. Witte suiker wordt er gescheiden van stroop en kan zijn weg vinden naar de eindgebruikers. Dat gebeurt voor een deel op (eigen) 100% biogas draaiende vrachtwagens dat in vergistingstanks met reststromen van de suikerproductie is gewonnen.
Wil je meer weten over verschillende koolhydraten en hun eigenschappen voor de gezondheid? Kom dan naar het Voeding Nu Jaarcongres waar professor Ellen Blaak uitleg geeft over de diversiteit van suikers en de consequenties voor de gezondheid.
Diëtisten werken vaak volgens de Schijf van Vijf, maar in hoeverre volstaan de klassieke richtlijnen nog? Welke nieuwe diagnose- en behandelmogelijkheden kunnen diëtisten, gewichtsconsulenten en leefstijlcoaches meenemen in hun adviezen?
Tijdens dit nieuwe jaarevenement van Voeding Nu op dinsdag 26 november 2019 bereiden we je voor op de toekomst van het voedingsadvies en de rol die diëtisten en andere voedingsdeskundigen hierin vervullen.