Kinderen die met een knorrende maag op school verschijnen: het is de laatste tijd veel in het nieuws geweest. De stijgende voedselprijzen dragen bij aan dit schrijnende probleem. We wezen hier in 2021 al op het belang van gezonde schoollunches aanbieden. Wat is er sinds die tijd allemaal gebeurd? En welke bijdrage levert het Voedingscentrum?
In 2022 hebben 500 basisscholen met een groot aantal kwetsbare kinderen hun leerlingen vier maanden lang een gratis schoolontbijt aangeboden1. In 2023 kwam hier de mogelijkheid bij om gratis maaltijden (ontbijt of lunch) te faciliteren voor basis- en middelbare scholen waarvan minstens 30 procent van de leerlingen uit een gezin komt met een laag inkomen.
Inmiddels zijn meer dan 1300 scholen hiermee begonnen2. Een mooi initiatief wat wij toejuichen. Via de website schoolmaaltijden.nl kunnen scholen een aanvraag indienen voor schoolmaaltijden. ‘Een gevulde maag is een voorwaarde om goed te kunnen leren’, staat te lezen op deze site. Wij voegen daar graag aan toe dat die maag het liefst gevuld wordt met gezonde producten.
Voordelen
Kinderen in de basisschoolleeftijd zijn volop in de groei en in ontwikkeling. Gezonde schoolmaaltijden bieden kinderen belangrijke voedingsstoffen en geven genoeg energie om de hele dag te leren en te spelen.
Eten op school biedt meer kansen. Schoolmaaltijden kunnen de ongelijkheid tussen leerlingen verkleinen. Als kinderen zelf eten en drinken meenemen naar school, dan kunnen daar grote verschillen in zitten. Het ene kind krijgt wel een gezonde lunch mee, terwijl een ander witbrood met chocopasta eet of misschien alleen een koekje of chips in z’n broodtrommel vindt. Dit kan te maken hebben met de financiële situatie thuis, maar ook met kennis en vaardigheden over gezond eten. Engels en Noors onderzoek laat positieve effecten zien van een gezonde schoollunch op het verkleinen van ongelijkheid tussen sociale klassen3 4.
Het verstrekken van een schoolmaaltijd biedt ook kansen voor integratie met lessen over gezonde en duurzame voeding en het aanleren van voedselvaardigheden. Denk hierbij aan: kinderen betrekken bij het klaarmaken van het eten, nieuwe dingen laten proeven of in gesprek gaan over voedselkeuzes bij bijvoorbeeld een buffet.
Dagkeuze
Een gezonde schoolmaaltijd bestaat uit Schijf van Vijf-producten. Voor basisschoolkinderen is er ruimte voor 1 dagkeuze (een kleine keuze buiten de Schijf van Vijf, zoals jam of appelstroop). Een verstrekte schoolmaaltijd kan worden aangeboden in de vorm van een kant-en-klaar lunch- of ontbijtpakketje of in buffetvorm, zoals bij Gezonde Basisschool van de Toekomst5. Bij een buffet worden kinderen gestimuleerd om zo veel mogelijk Schijf van Vijf-producten te kiezen door gezonde keuzes aantrekkelijk en opvallend te presenteren.
Het Voedingscentrum heeft ter inspiratie verschillende hulpmiddelen ontwikkeld. Denk aan een broodjesbouwer (o.a. belegtips) een productenlijst met Schijf van Vijf producten en een weekvoorbeeld hoe een lunchbuffet er concreet uit kan zien. Deze hulpmiddelen zijn te vinden op www.voedingscentrum.nl/gezondopschool. Het Voedingscentrum wil hiermee bijdragen aan de unieke kans om alle kinderen vroeg gezond te leren eten. Want jong geleerd is oud gedaan.
Referenties:
1. Rijksoverheid. Gratis schoolontbijt op 500 basisscholen met veel kwetsbare leerlingen. 2022 [cited June, 2023]; Available from: https://www.rijksoverheid.nl/actueel/nieuws/2022/10/04/gratis-schoolontbijt-op-500-basisscholen-met-veel-kwetsbare-leerlingen.
2. Rijksoverheid. Gratis schoolmaaltijden van start. 2023 [cited June, 2023]; Available from: https://www.rijksoverheid.nl/actueel/nieuws/2023/03/29/gratis-schoolmaaltijden-van-start.
3. Spence, S. et al., The impact of food and nutrient-based standards on primary school children’s lunch and total dietary intake: a natural experimental evaluation of government policy in England. PLoS One, 2013. 8(10): p.e78298.
4. Vik, F.N., van Lippevelde, W., Overby, N.C., Free school meals as an approach to reduce health inequalities among 10-12-year-old Norwegian children. BMC Public Health, 2019. 19(1): p. 951.
5. Gezonde basisschool van de toekomst. De Gezonde Basisschool van de Toekomst: van leerschool naar leefschool. [cited June, 2023]; Available from: https://www.degezondebasisschoolvandetoekomst.nl/