‘Veel vis tijdens zwangerschap; snellere groei baby en risico overgewicht kleuter’

Zwangeren die meer dan driemaal per week vis eten krijgen baby’s met een snellere groei in de eerste levensjaren. Als kleuters lopen ze een hoger risico op overgewicht. Dit blijkt uit internationaal onderzoek, waaraan ook Nederlandse gezinnen hebben meegedaan, dat is gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift JAMA Pediatrics.

Zwangeren met een hoge visinname (meer dan drie keer per week) kregen kinderen die op 2-, 4- en 6-jarige leeftijd een hogere Body Mass Index (BMI) hadden dan zwangeren met een lagere visinname. Hoge visinname was ook geassocieerd met een hogere kans op een snelle groei in de eerste twee levensjaren, en een hogere kans op overgewicht op 4- en 6-jarige leeftijd, vergeleken met zwangeren met een lage visinname. Deze verschillen waren meer uitgesproken bij meisjes dan bij jongens.

Milieuverontreiniging

Als mogelijke verklaring voor de gevonden effecten voeren de onderzoekers milieuverontreiniging van vis en de hoge visinname tijdens de zwangerschap aan. Of de verontreinigende stoffen daadwerkelijk een rol spelen bij het gevonden verband tussen visinname en overgewicht, is volgens hen nog wel de vraag. Er ontbreekt gedetailleerde informatie over de gehaltes aan zogeheten persistente organische verontreinigende stoffen (POP’s, persistent organic pollutants) in de vis in de onderzoekspopulaties.

POP’s

POP’s hopen zich op in de voedselketen en kunnen uiteindelijk in de mens terechtkomen. Sommige van deze stoffen hebben een hormoonverstorende werking die mogelijk bijdraagt aan het ontstaan van overgewicht.

Soorten vis

Er werden geen duidelijke verschillen aangetoond tussen effecten van vette vis, magere vis en ander zeevoedsel (inktvis, schaal- en schelpdieren). De gegevens waren niet gedetailleerd genoeg om uitspraken te doen over verschillen tussen zoetwater- of zeevis, specifieke soorten vis, of bewaar- en bereidingswijzen.

Langlopend onderzoek

De gegevens in het onderzoeksartikel zijn gebaseerd op langlopende studies in tien Europese landen en de Verenigde Staten. Hierin is de groei van de kinderen van ruim 26.000 zwangeren gevolgd tot de leeftijd van 6 jaar.

Inname van vis

De gemiddelde inname van vis door zwangeren varieerde tussen de onderzoeksregio’s van een halve portie per week in België tot viereneenhalve portie per week in Spanje. Hoge vissiname werd gedefinieerd als meer dan driemaal per week, lage visinname als éénmaal per week of minder, en matige visinname er tussenin. De vier deelnemende Nederlandse onderzoeken lieten ook onderling nog grote verschillen zien, maar de meeste zwangeren in Nederland zitten toch aan de lage of matige kant. Bijna een derde van alle onderzochte baby’s waren snelle groeiers in de eerste twee levensjaren, terwijl overgewicht voorkwam bij 19 procent van de kinderen op 4-jarige leeftijd en 15 procent op 6-jarige leeftijd. 

Nederlandse onderzoeken

De Nederlandse geboortecohortonderzoeken die bijdroegen aan deze studie waren: KOALA (Universiteit Maastricht, www.koala-study.nl), Generation R (Erasmus Medisch Centrum Rotterdam, www.generationr.nl), ABCD (Academic Medical Centre, Amsterdam, www.abcd-studie.nl) en PIAMA (Universiteit Utrecht en Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, piama.iras.uu.nl). De eerste auteur, Nikos Stratakis, is promovendus bij de afdeling Complexe Genetica van de Universiteit Maastricht.

Drie porties

Om de inname van POP's en andere verontreinigende stoffen zoals kwik te beperken, bevelen de Amerikaanse autoriteiten aan om niet meer dan drie porties vis per week te eten. In Nederland adviseert de Gezondheidsraad een keer per week (vette) vis te eten.