Suikertaks waarschijnlijk effectief, staatssecretaris voert die toch niet in

Het invoeren van een suikertaks kan helpen om de consumptie van suikerhoudende dranken te verlagen. Toch kiest staatssecretaris Blokhuis ervoor om deze op dit moment niet in te voeren.

Dat schrijft Blokhuis in een Kamerbrief. Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) deed onderzoek naar drie landen die een suikertaks hebben ingevoerd, namelijk het Verenigd Koninkrijk, Noorwegen en Frankrijk. In deze landen is de consumptie van suikerhoudende dranken na de invoering afgenomen.

Substitutie-effect

In het Verenigd Koninkrijk en Noorwegen is een mogelijk substitutie-effect naar gezondere alternatieven zichtbaar. In plaats van frisdrank met veel suiker koopt men een variant met minder of geen suiker. Dit substitutie-effect is in Frankrijk niet waargenomen. Dat zou kunnen komen door het lagere tarief van de belastingmaatregel. Het is belangrijk dat een gezonder (en goedkoper) alternatief beschikbaar is bij de invoering van een suikertaks, schrijft Blokhuis.

Suikerreductie

De suikertaks kan producenten bovendien stimuleren tot verlaging van het suikergehalte. Dat werkt bij een zogenaamde trapsgewijze benadering. De dranken met de meeste suikers worden daarin het zwaarst belast. In het Verenigd Koninkrijk was bijvoorbeeld duidelijk sprake van suikerreductie ten gevolge van de belastingmaatregel. Het land koos voor 5 gram suiker per 100 milliliter als grenswaarde. In dranken die minder dan 5 gram suiker bevatten, is het gemiddelde suikergehalte echter juist toegenomen. Daarom vind Blokhuis het belangrijk om deze grenswaarde weloverwogen te kiezen.

Nationaal Preventieakkoord

Het RIVM geeft aan dat een suikertaks een van de mogelijke maatregelen is om overgewicht tegen te gaan. Toch kiest de staatssecretaris op dit moment niet voor deze maatregel. Hij wijst daarbij op de afspraken in het Nationaal Preventieakkoord. Daarin werd met de industrie afgesproken dat het aantal verkochte calorieën uit A-merkproducten van suikerhoudende dranken in 2020 met 25 procent moet worden gereduceerd. Dit doel is in 2019 al behaald. De doelstelling voor 2030 is een reductie van 30 procent ten opzichte van 2012.

Toekomstperspectief

In de toekomst staat Blokhuis wel open voor een suikertaks als aanvullende maatregel. De belasting zou vooral effectief zijn voor mensen die ‘productvast’ zijn, groepen die gevoeliger zijn voor prijsprikkels en mensen die normaal gesproken veel frisdrank drinken. Ook zou het invoeren van een belasting suikerreductie in frisdranken en verschuiving in consumptie naar varianten met minder suiker kunnen versnellen.

Foodwatch: ‘bizarre conclusie’

Elif Stepman, campagneleider bij voedselwaakhond Foodwatch, verbaast zich over de keuze van Blokhuis. ‘Een bizarre conclusie, aangezien het onderzoek van het RIVM net uitwijst dat een dergelijke belasting tot verminderde suikerinname via frisdrank kan leiden.’ Volgens Stepman staan de afspraken met de voedingsindustrie in het Preventieakkoord de invoering van een suikertaks in de weg. De voedselwaakhond spreekt van een ‘suikerlobby’. Het effect van deze afspraken op de suikerconsumptie is volgens Foodwatch klein. Volgens schattingen van het RIVM krijgen Nederlanders sinds de invoering van het Preventieakkoord gemiddeld 4 gram minder suiker per dag binnen. Dat is de grootte van één suikerklontje. Een suikertaks zou volgens de voedselwaakhond effectiever zijn.

NVD: diëtisten kunnen bijdragen aan onderzoek

Bianca Rootsaert, directeur van de NVD, noemt de beslissing van Blokhuis opmerkelijk. ‘Pas als je de suikertaks invoert, kun je het effect goed meten. Vooral diëtisten kunnen een bijdrage leveren aan praktijkonderzoek, om aantoonbaar te maken of een suikertaks al dan niet succesvol is’.

Rootsaert is het wel met de staatssecretaris eens dat het succes van de suikertaks van veel factoren afhangt. Elk land is verschillend, dus de maatregel moet worden aangepast op de Nederlandse situatie. Verder vindt ze dat mensen zelf verantwoordelijk zijn voor hun leefstijl. Daarom is de NVD een groot voorstander van het overheidsbeleid om zelfregie te stimuleren. Daarnaast is overgewicht een complex probleem en niet op te lossen met alleen een suikertaks. Het aanbod van suikerrijke producten is één van de factoren in de obesogene samenleving. Mensen krijgen continue prikkels om ongezond te eten.

Toch had Rootsaert graag gezien dat de suikertaks zou zijn ingevoerd. Het is niet de enige oplossing van overgewicht, maar zou wel een bijdrage kunnen leveren, samen met andere maatregelen. Dat effect had de NVD graag willen onderzoeken.