De inflammatoire eigenschappen van het dieet en het risico op niet-overdraagbare ziekten

Een hogere DII-score reflecteert een dieet dat meer risico geeft op ontstekingen. Het doel van deze review is het onderzoeken van de beschikbare wetenschappelijke literatuur over de DII-score in relatie tot niet-overdraagbare ziekten en het bespreken van de belangrijkste bevindingen.

Niet-overdraagbare ziekten zoals kanker, hart- en vaatziekten, diabetes, obesitas, astma, neurologische ontwikkelingsstoornissen en botontkalking vormen een groot gezondheidsprobleem en zijn verantwoordelijk voor maar liefst 72% van de sterfgevallen wereldwijd. Aan levensstijl gerelateerde risicofactoren, zoals een ongezond dieet, kunnen inflammatie in het lichaam veroorzaken en zo een belangrijke rol spelen in het ontstaan van deze ziektes. De Dieet Inflammatoire Index (DII) is ontwikkeld om de inflammatoire eigenschappen van een voedingspatroon weer te geven.

Een hogere DII-score reflecteert een dieet dat meer risico geeft op ontstekingen. Het doel van deze review is het onderzoeken van de beschikbare wetenschappelijke literatuur over de DII-score in relatie tot niet-overdraagbare ziekten en het bespreken van de belangrijkste bevindingen.

Kanker en het inflammatoire dieet

Meer dan honderd artikelen zijn gepubliceerd waarin de relatie van de DII-score met verschillende soorten kanker is onderzocht in mensen met diverse achtergronden over de hele wereld. De meest consistente resultaten daarin zijn gevonden voor de relatie van de DII-score met darmkanker en prostaatkanker. Een meta-analyse laat zien dat de hoogste DII-categorie, het meest inflammatoire dieet, associeerde met een 40% hoger risico op darmkanker ten opzichte van de laagste DII-categorie, het minst inflammatoire dieet. Een hogere DII-score is ook gerelateerd aan een hoger risico op kanker in het mond- en keel-gebied. Dit risico is sterker in personen die roken of veel alcohol gebruiken, wat suggereert dat de ongezonde effecten van roken, alcoholgebruik en een inflammatoir dieet elkaar versterken. De resultaten van studies die de associatie van de DII-score met andere vormen van kanker onderzoeken, zijn minder eenduidig.

Cardiometabole ziekten

Diabetes type 2 en cardiovasculaire ziekten worden vaak onder dezelfde noemer gegroepeerd, omdat ze veel gedeelde risicofactoren hebben. Deze risicofactoren zijn onder andere: te hoge glucoseconcentraties, afwijkende vetconcentraties, hoge bloeddruk en obesitas. Het metabool syndroom bestaat uit een cluster van deze risicofactoren. Studies die de relatie van de DII-score met cardiometabole risicofactoren bestuderen, geven geen eenduidige resultaten. Met een recente meta-analyse, die de resultaten van studies naar de DII-score en het metabool syndroom heeft samengevoegd, is geen effect gevonden van de DII-score op het ontstaan van het metabool syndroom. De relatie van de DII-score met obesitas is complex. Uit een andere grote meta-analyse blijkt dat de hoogste DII-categorie relateerde met een 30% hoger risico op obesitas, ten opzichte van de laagste DII-categorie. We moeten echter voorzichtig zijn met de interpretatie van dit effect, omdat er veel variatie in de studies zijn die gebruikt zijn voor deze meta-analyse. Bovendien kan het zijn dat meer inflammatie het gevolg is van obesitas in plaats van andersom. De resultaten voor studies die focussen op de relatie van de DII-score met cardio metabole ziekten zijn eenduidiger. Uit recente studies kan zonder uitzondering geconcludeerd worden dat een hoger inflammatoir dieet direct geassocieerd is met een hoger risico op hart- en vaatziekten en ook op sterfte door deze ziekten. De relatie van de DII-score met sterfte blijkt onafhankelijk van andere levensstijlfactoren, zoals een hogere body mass index, roken of meer lichamelijke activiteit. De associaties van de DII-score met diabetes zijn alleen bestudeerd in ontwikkelingslanden. Deze studies laten zien dat, vergeleken met een lage DII-score, een hoge score is geassocieerd met een groter risico op diabetes type 2 en zwangerschapsdiabetes.

Astma

Een inflammatoir dieet kan leiden tot inflammatie van de luchtwegen en vervolgens tot een verminderde longfunctie en een hoger risico op astma. Studies naar de relatie van de DII-score met longfunctie en astma zijn beperkt en laten tegenstrijdige resultaten zien. Uit een kleine studie blijkt dat een hogere DII-score in volwassenen geassocieerd is met een hoger risico op astma en een mindere longfunctie. Met een grote studie, met meer dan 30 000 deelnemers, is echter geen verband gevonden tussen een inflammatoir dieet en astma, maar lijkt een hogere DII-score wel in relatie te staan met verminderde longfunctie. In kinderen wordt geen relatie gevonden tussen een inflammatoir dieet en longfunctie of astma, maar in kinderen die aanleg hebben voor het ontwikkelen van allergieën is een hogere DII-score wel gerelateerd aan een hoger risico op een piepende ademhaling. Hoewel het foetale leven een kritieke periode is voor de gezondheid van de longen later in het leven, zijn er geen studies gedaan naar het effect van een inflammatoir dieet van de moeder tijdens de zwangerschap op de gezondheid van de longen van het kind. Meer onderzoek is nodig naar de onderliggende mechanismen, alsook naar de langdurige effecten van een inflammatoir dieet op de gezondheid van de longen in verschillende stadia van het leven.

Neurologische en mentale gezondheid

Sommige neurologische ontwikkelingsstoornissen, zoals autisme en cognitieve stoornissen, zijn gerelateerd aan de activatie van het immuunsysteem in het vroege leven. Hoewel de DII-score in ouderen is geassocieerd met een hoger risico op cognitieve ziektes, zoals de ziekte van Parkinson en milde cognitieve stoornissen, is de relatie tussen de DII-score en de neurologische ontwikkeling op de kinderleeftijd onduidelijk. Voor wat betreft de mentale gezondheid suggereren de beschikbare studies dat een meer inflammatoir dieet is geassocieerd met een hoger risico op depressieve symptomen en een depressie, deze associaties werden met name gezien in vrouwen, rokers, en personen die minder lichamelijk actief zijn.

Botontkalking

Meerdere studies suggereren een nadelig effect van een inflammatoir dieet op de gezondheid van de botten. Grote studies uit Amerika en Korea laten zien dat postmenopauzale vrouwen met het meest inflammatoire dieet meer verlies van botdichtheid en een hoger risico op osteoporose hadden dan postmenopauzale vrouwen met het minst inflammatoire dieet. Een andere studie onder zowel mannen als vrouwen laat zien dat hogere DII-scores ook relateren aan een hoger risico op botbreuken. Onderliggende mechanismen van de associatie van de DII-score met de botgezondheid, zijn mogelijk dat verschillende inflammatoire nutriënten een direct effect hebben op de botvorming. Indirecte mechanismes spelen mogelijk ook een rol, zoals een veranderde expressie van bepaalde genen.

Aanvullend onderzoek

Huidige studies suggereren dat een meer inflammatoir dieet in volwassenen is gerelateerd aan een hoger risico op bepaalde soorten kanker, hart- en vaatziekten, en de daarmee geassocieerde sterfte, en een slechtere bot- en mentale gezondheid. Studies naar de associatie van de DII-score met het metabool syndroom, obesitas, diabetes, respiratoire gezondheid en neurologische ontwikkelingsstoornissen zijn schaars en laten soms tegenstrijdige resultaten zien. Een beperking van de studies die genoemd zijn, is dat het observationele studies zijn. Daardoor kunnen er geen sterke conclusies over oorzakelijke verbanden getrokken worden. Toekomstige studies met een andere onderzoeksopzet, bijvoorbeeld gerandomiseerde gecontroleerde studies, zijn nodig om aanvullend bewijs te leveren voor een eventueel oorzakelijk verband tussen de DII-score en niet-overdraagbare ziekten. Een andere beperking is dat de meeste studies naar de gezondheidseffecten van een inflammatoir dieet zijn gedaan in volwassenen. Gesuggereerd wordt namelijk dat blootstelling aan ongezonde voeding al in het vroege leven effect kan hebben op de gezondheid in het latere leven en dat deze gezondheidseffecten van generatie op generatie kunnen worden over gedragen. Mogelijk dat het ALPHABET-consortium hier antwoord op kan geven. Hierin zal gebruikgemaakt worden van de verzamelde gegevens van zeven Europese geboortecohorten en het effect onderzocht worden van de DII-score van moeders in de zwangerschap op gezondheidsuitkomsten bij de kinderen.

Samenvatting

Samenvattend suggereren de bevindingen die gepresenteerd zijn in deze review dat de transitie naar een minder inflammatoir dieet mogelijk een voordelig effect heeft op de ontwikkeling niet-overdraagbare ziekten. Naast het dieet spelen ook andere levensstijlfactoren een rol die invloed hebben op inflammatie en niet-overdraagbare ziekten. Een benadering die gericht is op diverse gezonde levensstijlfactoren, inclusief een minder inflammatoir dieet, kan bijdragen aan de ontwikkeling van mogelijk effectievere preventieprogramma’s om de gezondheid vanaf het vroege leven te optimaliseren.

Referentie:

Phillips CM, Chen LW, Heude B, Bernard JY, Harvey NC, Duijts L, Mensink-Bout SM, Polanska K, Mancano G, Suderman M, Shivappa N, Hébert JR. Dietary Inflammatory Index and Non-Communicable Disease Risk: A Narrative Review. Nutrients. 2019;11(8).